Dịch vụ vận tải đóng một vị trí quan trọng trong sự phát triển của nền kinh tế đất nước, là mắt xích quan trọng trong việc trung chuyển hàng hóa, vật chất, con người. Theo thống kê của Vietnam Report vào tháng 12/2018 cho rằng, toàn ngành vận tải và logistics Việt Nam sẽ đạt mức “Tăng trưởng trên hai con số” trong năm 2019, chỉ có gần 27% dự đoán đạt mức tăng trưởng dưới 10% và không doanh nghiệp nào dự báo “Không thay đổi” hay “Xấu hơn năm 2018”.
Tuy nhiên song song với tình hình phát triển ấy còn tồn đọng rất nhiều khó khăn ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển của kinh doanh dịch vụ vận tải.
Những thách thức lớn mà doanh nghiệp vận tại Việt Nam đang phải đối mặt
1. Cạnh tranh bất bình đẳng: cung lớn hơn cầu
Ông Nguyễn Hữu Vinh DN vận tải tại Tp.HCM cho rằng: Cung tăng, cầu giảm chính là lượng dư thừa về phương tiện vận chuyển quá lớn sẽ phá vỡ quy hoạch trong vận tải. Yếu tố cạnh tranh về giá xuất hiện sẽ tác động trực tiếp đến chất lượng dịch vụ, tính chuyên nghiệp của mô hình cá thể, tự phát mặc dù còn hạn chế về tính chuyên nghiệp nhưng sẽ ảnh hưởng ít nhiều đến các nhà đầu tư chuyên nghiệp.
Do đó, các DN đầu tư cơ bản có lượng phương tiện nhiều; cần có sự đầu tư về nhân sự, quản lý để cải thiện chất lượng dịch vụ được tốt hơn, đồng thời nghiên cứu và đề xuất các cơ chế ưu đãi trong quá trình đầu tư, vận chuyển. Bên cạnh những nỗ lực của DN, cần có sự đồng hành của các cơ quan chức năng, hiệp hội vận tải trong việc nghiên cứu, rà soát lại nhu cầu vận tải đối với mỗi phương thức. Đặc biệt, đưa giá sàn áp dụng vận tải hàng hóa vào hoạt động, triển khai xây dựng khung giá cước của từng phương thức vận tải và đưa ra các tiêu chí đảm bảo kết nối giữa các phương thức vận tải, tránh tình trạng đầu tư ồ ạt, phong trào…
2. Giá cước không đồng bộ cần kiểm soát trọng tải để trả về giá trị thực
Ông Patrick Avice Tổng giám đốc CICT chia sẻ: Chúng tôi đánh giá rất cao về việc kiểm soát trọng tải của các cơ quan chức năng Việt Nam, đặc biệt là Bộ GTVT. Lúc đầu nhiều DN vận tải phản đối việc kiểm soát trọng tải. Tuy nhiên, về phía CICT hoàn toàn ủng hộ vì đó là một quy định tốt, giúp đảm bảo được quá trình lưu thông của các phương tiện khi tham gia giao thông bên cạnh đó còn giữ được chất lượng đường xá. Việc kiểm soát tải trọng xe sẽ góp phần đưa giá cước vận chuyển về đúng với giá trị thực, đồng thời nhằm tạo điều kiện cho thị trường vận tải phát triển lành mạnh và không để các DN gặp khó khăn trong hoạt động vận tải, không làm ảnh hưởng đến an sinh xã hội và ảnh hưởng đến nền kinh tế, tôi cho rằng Bộ GTVT đã có những quyết định sáng suốt.
Tuy nhiên, đường biển còn tồn tại một số rào cản: Tình trạng xây dựng các cảng biển tràn lan dẫn tới cung vượt quá cầu và tác động trực tiếp đến giá. Giá thấp sẽ nảy sinh các vấn đề cạnh tranh không lành mạnh, điều này thực chất sẽ ảnh hưởng không tốt đối với kinh tế Việt Nam. Và một rào cản nữa là các đối tác Việt Nam không thực hiện cam kết về quỹ dự án ủng hộ cảng biển. Về vấn đề này các đối tác nên ngồi lại với nhau để rà soát những gì đã ký kết trong bản cam kết; với mục tiêu cùng nhau xây dựng, cùng nhau phát triển.
3. Áp lực chi phí quá lớn
Theo thống kê, mỗi doanh nghiệp tham gia vào ngành vận tải đều phải chịu rất nhiều loại chi phí. Trong khi giá cước thấp khiến doanh nghiệp gặp rất nhiều khó khăn.
Ví dụ: Đối với một doanh nghiệp chở hàng hóa: bình quân khi xe chở hàng hóa chiều vào đạt 12 triệu và chiều ra ( hàng bãi) đạt 30 triệu thì đây là bài toán đau đầu của một DN vận tải. Phí xăng dầu mất 21 triệu, 3 triệu lãi ngân hàng, 7 triệu/2 lái xe, 3 triệu phí hao mòn tài sản, 5 triệu phí cầu đường, lộ phí… Như vậy, tổng thu 1 chuyến 42 triệu được cho là cao so với mặt bằng chung trong tình hình hiện nay thì chi phí lên tới 39 triệu, DN đang tạm tính đạt 3 triệu/ xe và bình quân 3 chuyến/tháng, tương đương với 9 triệu/tháng, chưa trừ phí bảo trì đường bộ và bảo hiểm xe,…trong khi đó để đầu tư ra 1 chiếc xe tương đương 2 tỉ đồng là áp lực quá lớn đối với DN vận tải.
Ngoài ra, chính sách thuế phí thiếu tính đồng bộ khiến cho doanh nghiệp vận tải gặp rất nhiều khó khăn trong quá trình kinh doanh: nhiều điều khoản trong lộ trình tính thuế cho DN vận tải chưa nhuần nhuyễn và thiếu đồng bộ; lệ phí, lộ phí cầu đường hiện nay không được tính vào chi phí hay cách tính tiêu hao nhiên liệu còn bất cập gây nhiều tranh cãi không xác định được đúng, sai.
4. Khó khăn về quản lý thị trường
Hiện nay, doanh nghiệp vận tải chịu rất nhiều áp lực từ phía quản lý thị trường:
– Thường xuyên bị lực lượng quản lý thị trường gây khó khăn: lập biên bản phạt, thu, giữ đăng ký xe, bằng lái xe làm ảnh hưởng rất lớn đến thời gian và chi phí cho doanh nghiệp.
– Quy định dán nhãn tem mác trên hàng hóa dịch vụ vận tải chưa đồng bộ, lực lượng quản lý thị trường luôn lấy vấn đề này để lập biên bản.
– Xử phạt hành chính nặng nhưng doanh nghiệp không thể không chấp thuận.
Ông Trần Công Viễn, đại diện DN vận tải tại TP HCM cho biết: “là DN vận tải nhưng chúng tôi phải chịu quá nhiều áp lực từ phía lực lượng quản lí thị trường (QLTT) dọc trên tuyến QL1 đặc biệt là các tỉnh Bình Thuận, Ninh Thuận, Đà Nẵng, Quảng Trị, Nghệ An, Thanh Hóa… thường xuyên bị lực lượng QLTT gây khó khăn, lập biên bản phạt, thu, giữ đăng ký xe, bằng lái xe làm ảnh hưởng rất lớn đến thời gian và chi phí cho DN.”
5. Chất lượng dịch vụ còn hạn chế
Vấn đề lớn nhất đối với doanh nghiệp kinh doanh vận tải chính là chất lượng dịch vụ chưa đáp ứng được yêu cầu của khách hàng. Điều này thể hiện ở tất cả các mặt như: chưa có sự đầu tư tốt về phương tiện vận chuyển, nguồn nhân lực chưa được đào tạo bài bản: phương tiện còn thô sơ, chưa đáp ứng được độ an toàn; nguồn nhân lực còn hạn chế về nhiều mặt: kiến thức, kỹ năng giao tiếp với khách hàng.
Riêng đối với dịch vụ vận chuyển khách hàng, dịch vụ và cung cách chăm sóc khách hàng của doanh nghiệp vận tải còn hạn chế: thái độ phục vụ của nhân viên, cách giao tiếp với khách hàng,… còn thiếu rất nhiều kỹ năng.
Trong tình hình cạnh tranh gay gắt của ngành vận tải đặc biệt là vận tải đường bộ chuyên chở khách hàng thì việc nâng cao dịch vụ khách hàng chính là một trong những yếu tố quan trọng quyết định đến lòng trung thành của khách hàng với doanh nghiệp. Thị trường vận tải hiện nay không chỉ có các doanh nghiệp trong nước mà còn các doanh nghiệp nước khác đều có những chế độ, dịch vụ khách hàng chuyên nghiệp, ngoài ra còn được tích hợp hệ thống công nghệ tân tiến như Omni-Channel, nếu doanh nghiệp không cải tiến thì sẽ nhanh chóng bị loại khỏi “cuộc chơi”.
